1821 – Ι.Μ. Παναγίας Φανερωμένης Χιλιομοδίου: Στρατόπεδο των Ελλήνων Αγωνιστών και καταφύγιο του άμαχου πληθυσμού

Σε μια πευκόφυτη τοποθεσία, 3 χιλιόμετρα μακριά από το Χιλιομόδι, βρίσκεται η Μονή της Φανερωμένης, που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Η Ιερά Μονή Φανερωμένης Κορινθίας βρίσκεται κοντά και ΝΔ. του χωριού Χιλιομόδι. Είναι γυναικεία Μονή που χρονολογείται από τον 16ο αιώνα. Ιδρύθηκε το 1700. Το Καθολικό της Ιεράς Μονής κοσμείται με αγιογραφίες μεταβυζαντινής τέχνης.

Στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 η Μονή Φανερωμένης Κορινθίας χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο των Ελλήνων Αγωνιστών καθώς και καταφύγιο του άμαχου πληθυσμού της γύρω περιοχής. Πολύ πρόσφατα κινδύνεψε από πυρκαγιά που προκλήθηκε στη γύρω δασική έκταση.

Το μοναστήρι τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου 15 Αυγούστου, εορτάζει δε στις 23 Αυγούστου την απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, με τριήμερο εορταστικό πρόγραμμα.

Ο όρος «Απόδοσις» κατά την εκκλησιαστική παράδοση σημαίνει την ολοκλήρωση μιας μεγάλης χριστιανικής εορτής που ξεκίνησε πριν από οκτώ ημέρες. Είναι συνήθεια που παρέλαβαν οι Χριστιανοί από τους Ιουδαίους. Πρόκειται για μεγάλη γιορτή γνωστή σε όλους ως εννιάμερα της Παναγίας.

Εκτός της Ηγουμένης στη Μονή υπηρετούν 11 μοναχές.

Η Παλαιά Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης είναι εγκατεστημένη σε ερημικό τοπίο αλλά με πλούσιες δασικές εκτάσεις, όπου η γαλήνια φύση περιβάλλει τον ιερό χώρο, ενώ η επιβλητικότητα του ιερού περιβάλλοντος τονώνει την πίστη των προσκυνητών και προσφέρει σε κάθε επισκέπτη γαλήνη και ηρεμία.

 Ξεκινώντας από το Χιλιομόδι, τρία περίπου χιλιόμετρα προς τα νοτιοανατολικά, αντικρίζει κανείς τη Νέα Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης. Η διαδρομή αυτή δεν είναι μονότονη και κουραστική για τον ταξιδιώτη. Ανέρχεται και κατέρχεται λόφους, ομαλούς και καλλιεργημένους. Αμπέλια, ελαιόδεντρα και ποικίλη μεσογειακή  βλάστηση πρασινίζουν τη γη, ενώ ο δροσερός και ζωογόνος αέρας προσφέρει τέρψη και ευχαρίστηση. Με την είσοδο στην περιοχή της Νέας Μονής, αριστερά του δρόμου, υποδέχεται τον ταξιδιώτη μεγάλη έκταση ελαιώνα, σύμβολο ειρήνης και χαράς. Στα δεξιά του το μαγευτικό ανηφορικό τοπίο, γεμάτο πεύκα, καταλήγει στην κορυφή πολύ ψηλού λόφου, που ονομάζεται Καστρί ή Βίγλα. Πιο πάνω από την κορυφή αυτή, προς το νότο, αντικρίζει κανείς την Παλαιά Μονή Φανερωμένης, η οποία απέχει τέσσερα περίπου χιλιόμετρα από τη Νέα Μονή. Στις δυο μονές μπορεί να φτάσει ο επισκέπτης και με το αυτοκίνητο, μέσω ασφαλτοστρωμένου δρόμου, αλλά και πεζοπορώντας.

Η Παλαιά Μονή βρίσκεται σε μια μοναδική τοποθεσία, στην έξοδο βαθύτατου φαραγγιού, γύρω από την οποία διαγράφονται τα απότομα βουνά που φράζουν τις διαβάσεις προς την Κορινθία. Η ίδια φαίνεται σαν ισχυρότατο έρεισμα και φρουριακό συγκρότημα, όπως το ονομαστό φρουριακό απόρθητο βυζαντινό συγκρότημα του Αγιονορίου και η Ιερά Μονή του Βράχου της Νεμέας. Η πρώτη εντύπωση που δίνει η Μονή είναι πως πρόκειται για μνημείο ξεχωριστής σπουδαιότητας, μολονότι είναι πλέον έρημη και τα κτίσματά της έχουν μεταβληθεί σε ερείπια. Αν και η αρχική γραφική μορφή του τοπίου έχει μεταβληθεί, παραμένει αμετάβλητη η οχυρή και δυσπρόσιτη τοποθεσία όπου ιδρύθηκε η Μονή της Παναγίας. Θαυμάζει κανείς την οξύτατη αίσθηση των κτιτόρων για την άριστη επιλογή του χώρου, που εξασφάλιζε το απρόσβλητο αλλά και την ησυχία που πάντα επιδιώκουν οι μοναχοί. Όποιος βλέπει τη Μονή από κάτω έχει την εντύπωση ότι πρόκειται για ισχυρό προμαχώνα σφηνωμένο σε μια βραχώδη έκφυση σκληρού ορεινού εδάφους. Ο μοναστηριακός χώρος έχει πλήρη κάλυψη και προστασία από διαδοχικά ισχυρά πρόβουνα, κυρίως από τη νότια πλευρά, και απότομες χαράδρες. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η βόρεια πλευρά του μοναστηριού, όπου στο βάθος του ορίζοντα υψώνεται ο όγκος του Ακροκόρινθου. Ευρύς είναι ο σημερινός ερειπιώνας που βρίσκεται στη νότια πλευρά του μνημείου. Τα κτιριακά συγκροτήματα καταλάμβαναν το καταλληλότερο επίπεδο μέρος  στην πλέον ομαλή πλευρά των υψωμάτων. Εκεί, αμφιθεατρικά, κτίστηκαν τα κελιά και οι ξενώνες. Ένα θολογύριστο κελί με τζάκι έχει περισωθεί στο κέντρο των ερειπωμένων κτισμάτων. Στη νοτιοανατολική πλευρά του χώρου έχει δημιουργηθεί πλατεία, που με σύγχρονη επιμέλεια εξασφαλίζει σκιά από καλλωπιστικά δέντρα και καρυδιές. Ένα χριστιανικό μνημείο φρουριακό και με τόση περιουσία είναι δυνατό να υφίστατο επιδρομές πειρατών. Ήταν λοιπόν εδώ ένα μοναστήρι της υστεροβυζαντινής περιόδου, φρουριακής κατασκευής, με ιστορική δράση, με πολυμελή αδελφότητα και με μεγάλη περιουσία.