Πύργος Αγίας Τριάδας Ζαρούχλας
Η Ζαρούχλα είναι από τα πιο γραφικά ορεινά χωριά της Ελλάδας. Λίγο έξω από το χωριό, περί τα 500 μέτρα προς τα δυτικά, βρίσκεται ο ναός της Αγίας Τριάδας μόνο λίγα χιλιόμετρα απο τον Φενεό.
Λίγα μέτρα από την εκκλησία υπάρχουν τα ερείπια πύργου της οθωμανικής περιόδου.
Ιστορία
Η εκκλησία της Αγίας Τριάδας είναι μεταβυζαντινή και με βάση την τεχνοτροπία κατασκευής της χρονολογείται τον 15ο ή 16ο αιώνα. Οι πολύ ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες της είναι από το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα.
Η εκκλησία ήταν το καθολικό μικρής μονής. Μέχρι το 1930 ζούσαν εκεί τρεις μοναχές. Μετά εγκαταλείφθηκε.
Ο πύργος κτίστηκε αρκετά αργότερα από το μοναστήρι και πιθανότατα δεν ήταν μέρος του μοναστηριού. Αυτό συμπεραίνεται από την ονομασία του, από τον τρόπο κατασκευής του (που δεν θυμίζει πύργο μοναστηριού) και από τη διαμόρφωση του χώρου που δείχνει ότι ο πύργος και το μοναστήρι δεν αποτελούσαν ενιαίο συγκρότημα. Ο πύργος σήμερα είναι μισογκρεμισμένος, αλλά υπάρχει μια φωτογραφία του 1922 (αρχείο κ.Χρύσανθου Κανελλόπουλου) που τον δείχνει σε πολύ καλύτερη κατάσταση, σχεδόν ακέραιο (για να δείτε τη φωτογραφία κλικάρετε πιο πάνω στην Απεικόνιση).
Ο τρόπος κατασκευής του πύργου και κυρίως η φωτογραφία του 1922 αποκαλύπτουν ομοιότητες με άλλες πυργοκατοικίες που κτίστηκαν επί Τουρκοκρατίας. Στοιχεία όπως η τετράρριχτη στέγη, η υπερυψωμένη είσοδος, τα μικρά παράθυρα, οι οχυρωματικές πινελιές (ζεματίστρα κλπ), το μικρό εμβαδόν κάλυψης κ.ά. παραπέμπουν σε πύργους της οθωμανικής περιόδου ανά την Ελλάδα (με τη συνήθη ονομασία «κούλια»).
Οι περισσότεροι από τους πύργους αυτού του τύπου κατασκευάστηκαν στο πρώτο μισό του 18ου αιώνα. Πολύ πιθανό, τότε (ή λίγο πριν, λίγο μετά) να κτίστηκε και ο συγκεκριμένος πύργος. Ο 17ος και ο 18ος αιώνας ήταν περίοδοι ακμής για το χωριό και τότε κτίστηκαν και άλλοι πύργοι εκεί. Στη Ζαρούχλα δεν υπήρχαν Τούρκοι οπότε είναι λογικό να υποθέσουμε ότι οι ιδιοκτήτες του πύργου ήταν εξαρχής Έλληνες. Άγνωστο αν ανέκαθεν ήταν οι Παπαδημητρόπουλοι, η οικογένεια των οποίων φέρεται να είναι ιδιοκτήτρια του οικοπέδου (μέχρι πρόσφατα τουλάχιστον).
Σημειωτέον ότι η Ζαρούχλα αν και ορεινό χωριό, εκτείνεται σε σχετικά μεγάλη έκταση και η περιοχή όπου βρίσκεται ο πύργος, δυτικά από τον χείμαρρο «Κρυονέρι», ήταν το παλαιότερο τμήμα του χωριού που αργότερα επεκτάθηκε και αναπτύχθηκε ανατολικά από το ρέμα.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
O πύργος έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1997 (ΦΕΚ 673/Β/8-8-1997).
Αντιγράφουμε από την απόφαση του ΦΕΚ:
«Ο Πύργος Παπαδημητρόπουλου είναι μισοερειπωμένο τριώροφο αρχοντικό πυργόσπιτο των χρόνων της Τουρκοκρατίας, ορθογώνιας κάτοψης, που συνδυάζει τη λειτουργία της κατοικίας με την οχυρωματική κατασκευή. Πέτρινη σκάλα οδηγεί στον πρώτο όροφο, όπου και η κυρία είσοδος του πύργου, διακοσμημένη με οδοντωτή ταινία, σώζεται δε η ζεματίστρα που προστάτευε την είσοδο. Τα παράθυρα είναι ελάχιστα, μικρά τοξωτά, με πώρινα υπέρθυρα και λαμπάδες.
Ο Πύργος Παπαδημητρόπουλου με τα υπόλοιπα αρχοντικά της Ζαρούχλας (Φωτήλα, Χαραλάμπη) αποτελεί χαρακτηριστικό σύνολο κοσμικής αρχιτεκτονικής της ορεινής Πελοποννήσου των χρόνων της Τουρκοκρατίας.»
Οι εξωτερικές διαστάσεις του πύργου είναι 11✖7 μέτρα.
Ο πύργος δεν είναι σε καλή κατάσταση καθώς η στέγη και μέρος των τοίχων έχουν καταρρεύσει. Αντίθετα, στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας έχουν γίνει εργασίες αναστήλωσης και συντήρησης και περιστασιακά λειτουργεί.
