Πώς θα καταλάβω ότι το παιδί μου έχει υποστεί σεξουαλική κακοποίηση
Κάθε παιδί μπορεί να πέσει θύμα Σεξουαλικής Κακοποίησης.
από έναν ενήλικα που εκμεταλλεύεται την εμπιστοσύνη, τη σχέση εξάρτησης, την αδυναμία ή την άγνοιά του.
Ορισμένα, όμως, παιδιά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Οι λόγοι είναι πολλοί και αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης ατομικών, διαπροσωπικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
Πολλές θεωρίες και μοντέλα έχουν χρησιμοποιηθεί για την ερμηνεία διαφόρων μορφών βίας εντός και εκτός οικογενείας. Το επικρατέστερο μοντέλο είναι το λεγόμενο «οικολογικό» που εξετάζει τη σχέση μεταξύ ατομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, θεωρώντας κάθε μορφή βίας ως το αποτέλεσμα μιας πολυεπίπεδης επίδρασης στη συμπεριφορά.
Α. Ατομικοί παράγοντες κινδύνου που αφορούν στο παιδί
1. Ηλικία : Τα ποσοστά Π.Σ.Κ. αυξάνουν στην προεφηβεία και κορυφώνονται κατά την εφηβεία.
2. Φύλο : Στις περισσότερες χώρες, τα ποσοστά Π.Σ.Κ. είναι 1,5-3 φορές υψηλότερα στα κορίτσια.
3. Αναπηρία : Παιδιά με κάποια μορφή αναπηρίας διατρέχουν 4-10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο Π.Σ.Κ.
4. Φυσική γοητεία/ωριμότητα : Η φυσική γοητεία/ωριμότητα έχει αποδειχθεί πως αυξάνει τον κίνδυνο Π.Σ.Κ.
5. Πρώιμη σεξουαλική ωριμότητα
6. Μοναχικότητα : Παιδιά παθητικά και μοναχικά, κοινωνικά απομονωμένα, με ελάχιστους φίλους και χωρίς πρωτοβουλίες, διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο.
B. Ατομικά και άλλα χαρακτηριστικά που αφορούν στο θύτη
1. Φύλο : στην περίπτωση Σ.Κ. κοριτσιών, περισσότεροι από το 90% των θυτών είναι άνδρες, ενώ, στην περίπτωση Σ.Κ. αγοριών, το ποσοστό των ανδρών-θυτών κυμαίνεται μεταξύ 63% και 86%
2. Χαμηλή αυτοεκτίμηση, δυσανεξία έντονων συναισθημάτων, έλλειψη συναισθαντικότητας, ανεπίλυτες/υποσυνείδητες ενδοψυχικές συγκρούσεις.
3. Ιστορικό σεξουαλικής κακοποίησης : Οι περισσότεροι γονείς/φροντιστές-θύτες έχουν πέσει οι ίδιοι ως παιδιά θύματα Σ.Κ.
4. Υπερπροστατευτικός ή ζηλόφθων προς το παιδί και τους φίλους του
- Κάνει χρήση οινοπνεύματος ή άλλων ουσιών
- Ενθαρρύνει το παιδί να επιδεικνύεται γυμνό
- Έχει αποπλανητική στάση απέναντι στο παιδί
- Εκθέτει το παιδί σε πορνογραφικό υλικό
- Ενθαρρύνει το παιδί σε σεξουαλικές πράξεις
- Προκαλεί ελεύθερες συζητήσεις με το παιδί περί σεξουαλικών θεμάτων
5. Γονέας/φροντιστής με πολλούς ερωτικούς συντρόφουs
Γ. Οικογενειακοί παράγοντες κινδύνου
Η Π.Σ.Κ. δεν περιορίζεται σε ορισμένες κοινωνικές τάξεις ή ομάδες, αλλά αφορά κάθε εθνική, φυλετική, θρησκευτική, κοινωνική και οικονομική ομάδα. Έχουν παρατηρηθεί, όμως, κάποια κοινά χαρακτηριστικά στις οικογένειες με Σ.Κ.
- Κοινωνικά απομονωμένες και αποδιοργανωμένες οικογένειες
- Ύπαρξη πατριού/μητριάς ή τοποθέτηση του παιδιού σε ίδρυμα ή ανάδοχη οικογένεια εξαιτίας διάλυσης της οικογένειας
- Ανεπαρκής συναισθηματική σχέση γονέα – παιδιού
- Ανεπαρκής οικογενειακή συνοχή
- Χαμηλή οικογενειακή προσαρμοστικότητα
- Προβλήματα γάμου, διαζύγιο ή ενδοοικογενειακή βία
- Άκαμπτοι ρόλοι και έλλειψη ευελιξίας στις σχέσεις και στην επικοινωνία
- Έντονος φόβος εγκατάλειψης
Tα μέλη της οικογένειας διακατέχονται από έντονο φόβο εγκατάλειψης και άγχος αποχωρισμού. Σε περίπτωση Σ.Κ., αυτή «αποσιωπάται» καθώς η αποκάλυψή της θα μπορούσε να οδηγήσει σε διάλυση της οικογένειας.
Ενδείξεις πως ένα παιδί έχει πέσει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης
Μόνο ένα μικρό ποσοστό παιδιών βρίσκουν το κουράγιο και τις λέξεις να αποκαλύψουν σε κάποιον ενήλικα βιώματα Σ.Κ., με αποτέλεσμα ο δράστης να «προστατεύεται» και η Σ.Κ. να συνεχίζεται. Οι κυριότεροι λόγοι που αυτό συμβαίνει είναι:
– το παιδί είναι πολύ μικρό για να λεκτικοποιήσει τα γεγονότα
– έχει απειληθεί ή δωροδοκηθεί από τον δράστη
– νοιώθει σύγχυση εξαιτίας των συναισθημάτων που συνοδεύουν τη Σ.Κ.
– φοβάται πως δεν θα το πιστέψουν
– αυτομέμφεται ή πιστεύει πως η Σ.Κ. είναι η τιμωρία του γιατί ήταν «κακό παιδί»
– νοιώθει ντροπή και αμηχανία
– φοβάται μήπως μπλεχτεί ή δημιουργήσει προβλήματα σε ένα αγαπημένο του πρόσωπο
Συνήθως απουσιάζουν οι εμφανείς σωματικές ενδείξεις Σ.Κ. ή εντοπίζονται μόνον από έναν ειδικό, διαμέσου μιας ενδελεχούς σωματικής εξέτασης του παιδιού. Τα συνηθέστερα σωματικά ευρήματα είναι:
– διάφοροι μώλωπες στο κορμί του παιδιού (π.χ. χέρια, πόδια)
– εκδορές σε καρπούς και αστραγάλους (π.χ. από σχοινί)
– ερεθισμός/φλεγμονή/αιμορραγία στην περιοχή των γεννητικών οργάνων ή του πρωκτού
– δυσκολία του παιδιού να περπατήσει ή να καθίσει
– ερεθισμός του στόματος
– ολική ή μερική ρήξη του παρθενικού υμένα
– αφροδίσια νοσήματα
Συμπεραίνεται ότι είναι πολύ σημαντική η ικανότητα αναγνώρισης της Π.Σ.Κ. από έμμεσες ενδείξεις, λεκτικές ή μη λεκτικές (π.χ. παιχνίδι, ζωγραφιές, γλώσσα σώματος και επαφή του με άλλα παιδιά και ενήλικες).
Ο εντοπισμός εξαρτάται άμεσα από τη γνώση, την ευαισθησία και τις αξίες του καθενός και από τους ψυχικούς αμυντικούς του μηχανισμούς που αποσκοπούν στην προστασία του από τη συνειδητοποίηση και βίωση επώδυνων εμπειριών, όπως π.χ. η διαπίστωση μιας Π.Σ.Κ.
Οι συνηθέστερες ενδείξεις -αλλά όχι αποδείξεις- Π.Σ.Κ., που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση και ψυχολογική εκτίμηση από ειδικούς, είναι οι εξής:
– γνώση του παιδιού για σεξουαλικά θέματα που είναι ασύμβατα με την ηλικία του
– ασυνήθιστο ενδιαφέρον του παιδιού γύρω από σεξουαλικά θέματα
– προβλήματα ύπνου, εφιάλτες, φόβος για το σκοτάδι
– υπερβολικός φόβος για «τέρατα»
– ξαφνικές αλλαγές διάθεσης (οργή, φόβος, θυμός ή απόσυρση)
– φόβος για συγκεκριμένα άτομα ή χώρους (π.χ. αρνείται ξαφνικά να μείνει μόνο του με κάποιο συγκεκριμένο άτομο ή σιωπά και αποσύρεται στην παρουσία του, αρνείται να πάει στο σχολείο ή στον παιδικό σταθμό)
– έχει στην κατοχή του διάφορα δώρα ή χρήματα
– δεν θέλει να μιλήσει για κάποιο «μυστικό»
– αυτοκαταστροφική συμπεριφορά
– ξαφνική άρνηση συμμετοχής στη γυμναστική ή σε άλλες φυσικές δραστηριότητες
– φυγές
– δηλώσεις πως το σώμα είναι βρώμικο ή έχει κάποια βλάβη
– διάφορα ψυχοσωματικά προβλήματα, μειωμένη σχολική επίδοση
– ανησυχία, άγχος, κατάθλιψη ή απόσυρση
– αυτοκτονική συμπεριφορά
– υπερβολικό πλύσιμο ή ελλιπής σωματική υγιεινή
Επιπλέον ενδείξεις και συμπτώματα που αφορούν περισσότερο παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι:
– υπερβολικός αυνανισμός
– νέες λέξεις για απόκρυφα μέρη του σώματός τους
– απρόσμενες και σύντομες δηλώσεις πως έπεσαν θύματα Σ.Κ.
– σεξουαλικά παιχνίδια με άλλα παιδιά, κούκλες ή ζωάκια
– ξαφνική παλινδρόμηση του παιδιού όσον αφορά στην ψυχοσεξουαλική του εξέλιξη (π.χ. νυχτερινή ενούρηση, θηλασμός του δακτύλου)
– αποπλανητική και σεξουαλικά προκλητική συμπεριφορά προς άλλα παιδιά και ενήλικες (θέλει να φιλά στο στόμα, να αγγίζει απόκρυφα μέρη του σώματος του άλλου, ή να χρησιμοποιεί «βρώμικες» λέξεις και εκφράσεις)
– αυτοκαταστροφική συμπεριφορά (π.χ. να βάζει αιχμηρά αντικείμενα στο στόμα ή στα γεννητικά του όργανα), να χτυπά το κεφάλι του, τραβά και βγάζει τα μαλλιά του κ.ά.
– έντονος φόβος και άρνηση για αλλαγή πάνας
– εκλεκτική βωβότητα
– έντονη άρνηση και φόβος κατά την παραλαβή του, από οικείο πρόσωπο, από τον βρεφονηπιακό σταθμό
– έντονες φαντασιώσεις τρομακτικού περιεχομένου
Ο ρόλος, η στάση και οι αντιδράσεις του προσωπικού
Οι αντιδράσεις του ενήλικα, στον οποίο το παιδί θα εκμυστηρευτεί τη Σ.Κ., παίζουν καθοριστικό ρόλο για την έκβαση της κρίσης. Ο ενήλικας αυτός θα πρέπει να φανεί αντάξιος της εμπιστοσύνης του παιδιού, δείχνοντας σεβασμό, ενδιαφέρον και σοβαρότητα και διαβεβαιώνοντάς το πως δεν ευθύνεται το ίδιο για όσα συνέβησαν και πως έκανε πολύ καλά που βρήκε το θάρρος και τη δύναμη να μιλήσει.
Οι χειρισμοί του ενήλικα και η διαδικασία που θα ακολουθήσει καθορίζουν τον τρόπο που το παιδί θα βιώσει συνολικά τη Σ.Κ. του και το ρόλο του σ’ αυτήν. Η αίσθηση του παιδιού πως το πιστεύουν και το στηρίζουν οι ενήλικες που εμπιστεύεται και όλοι όσοι θα εμπλακούν στην υπόθεσή του, μπορεί να το βοηθήσει σημαντικά στην αντιμετώπιση της συναισθηματικής του κρίσης και στη μείωση -ως ένα βαθμό- κάποιων τραυματικών συνεπειών της Σ.Κ.
Εάν ο ενήλικας αντιδράσει με καχυποψία, έντονο άγχος ή πανικό, και δεν ακολουθήσει μια διαδικασία που στηρίζεται σε κάποιον προκαθορισμένο σχεδιασμό, τότε το παιδί βιώνει συχνά την ημέρα ή την περίοδο αυτή ως τη χειρότερη της ζωής του.
Λίγες καταστάσεις σοκάρουν το προσωπικό ενός βρεφονηπιακού σταθμού ή έναν ενήλικα τόσο όσο η διαπίστωση μιας Π.Σ.Κ. Το συναισθηματικό σοκ είναι τόσο έντονο που οδηγεί συχνά σε τραυματική κρίση, αλλά ακόμα και σε άρνηση του ίδιου του γεγονότος. Σε μια μεγάλη έρευνα, διαπιστώθηκε πως, στο 80% των περιπτώσεων Σ.Κ. που αποκαλύφθηκαν, ο περίγυρος έδειξε έντονα στοιχεία άρνησης και δυσπιστίας για το αν πράγματι υπήρξε Σ.Κ.
Όταν το προσωπικό ενός βρεφονηπιακού σταθμού περιπέσει σε μια τέτοια συναισθηματική κρίση, μειώνεται δραματικά η επαγγελματική του επάρκεια και κατά συνέπεια η ικανότητα δράσης και χειρισμού της κατάστασης. Στην περίπτωση αυτή, η δυνατότητα πρόσβασης σε κάποιον ειδικό του χώρου της ψυχικής υγείας είναι απαραίτητη ώστε το προσωπικό να ανακτήσει την αυτοπεποίθηση και την επαγγελματική του επάρκεια και να μπορέσει να στηρίξει αποτελεσματικά το παιδί και την οικογένειά του.
Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, το προσωπικό κάθε βρεφονηπιακού σταθμού έχει την υποχρέωση να καταγγείλει οποιαδήποτε υπόνοια, πολύ περισσότερο δε βεβαιότητα, για την οποιασδήποτε μορφής κακοποίηση ενός παιδιού. Σε συνεννόηση πάντα με τη διεύθυνση του σταθμού, αρκεί και η προφορική -αλλά επώνυμη- καταγγελία στον εισαγγελέα ανηλίκων για να κινηθεί η διαδικασία διερεύνησης της υπόθεσης.
Οι συνέπειες της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης
Η πρώτη περίοδος της σύγχρονης έρευνας για τις συνέπειες της Π.Σ.Κ. δεν στηρίχθηκε σε άμεσες παρατηρήσεις παιδιών-θυμάτων αλλά σε ενήλικους ψυχιατρικούς ασθενείς, και μάλιστα σχεδόν αποκλειστικά σε γυναίκες-θύματα Π.Σ.Κ. αιμομικτικού τύπου. Συνεπώς, παρέμειναν στην ουσία εντελώς αδιερεύνητες οι συνέπειες της Σ.Κ. αγοριών καθώς και οι περιπτώσεις Π.Σ.Κ. μη αιμομικτικού χαρακτήρα.
Όσον αφορά στις μακροπρόθεσμες συνέπειες της Π.Σ.Κ., διαπιστώθηκε πως υπάρχει συχνά αλληλοεπικάλυψη μεταξύ φυσικής, συναισθηματικής και σεξουαλικής κακοποίησης. Συνήθως, ένα παιδί, που εκτίθεται σε μια μορφή κακοποίησης, βιώνει ταυτόχρονα και άλλες μορφές κακοποίησης ή παραμέλησης. Για παράδειγμα, έρευνες κατέδειξαν πως γυναίκες με ιστορικό Π.Σ.Κ. είχαν τουλάχιστον πενταπλάσιο ποσοστό φυσικής κακοποίησης και τριπλάσιο συναισθηματικής στέρησης. Υπάρχει, από τη μία, ένα συγκεκριμένο γεγονός (π.χ. φυσική ή σεξουαλική κακοποίηση), και, από την άλλη, μια μόνιμη απουσία γονικής στήριξης και φροντίδας (π.χ. παραμέληση). Η ύπαρξη μιας οικολογικής-εξελικτικής θεώρησης κρίνεται ως απαραίτητη και σημαίνει πως, στην εκτίμηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της Π.Σ.Κ., θα πρέπει οπωσδήποτε να συνυπολογίζεται και η ποιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος.
Οι παράγοντες που φαίνεται πως επηρεάζουν τις συνέπειες μιας Π.Σ.Κ. είναι:
– Η ηλικία του παιδιού: μικρότερης ηλικίας παιδιά είναι πιο ευάλωτα, αλλά οι συνέπειες διαφέρουν ανάλογα με τη εξελικτική φάση που βρίσκονται.
– Το άτομο που διέπραξε την κακοποίηση: οι συνέπειες είναι γενικώς σοβαρότερες όταν ο δράστης είναι άτομο που το παιδί αγαπά και εμπιστεύεται («τραύμα προδοσίας»).
– Οι αντιδράσεις του ατόμου στο οποίο το παιδί εκμυστηρεύεται τη Σ.Κ.: αντιδράσεις αμφισβήτησης, αδιαφορίας, μομφής κ.ά. μπορεί να πλήξουν το παιδί περισσότερο και από την ίδια τη Σ.Κ.
– Η άσκηση βίας, η έκταση και η έντασή της.
– Η διάρκεια και η συχνότητα της Σ.Κ.
– Ο αριθμός των διαφόρων δραστών.
Ορισμένοι άλλοι ειδικοί παράγοντες είναι :
– Η άσκηση εσκεμμένης βίας κατά τη Σ.Κ.
– Πόσο «φυσική» θεωρείται η Σ.Κ. στην ευρύτερη οικογένεια και στην τοπική κουλτούρα.
– Κατά πόσο το παιδί έχει στην οικογένειά του άτομα που αγαπά και είναι πεπεισμένο πως και αυτά το αγαπούν.
– Η ύπαρξη καλών σχέσεων μεταξύ παιδιού και φίλων, συγγενών, βρεφονηπιοκόμων ή δασκάλων.
– Η ύπαρξη σχέσεων όπου το παιδί μπορεί να εκφράζει ακόμα και «αρνητικά» συναισθήματα που αντιμετωπίζονται συνήθως με αποδοχή, ηρεμία και συγκρότηση.
Βραχυπρόθεσμες συνέπειες της Σ.Κ.
– Διαταραχή μετατραυματικού «stress» (PTSD): >50%
Το σύνδρομο αυτό εκδηλώνεται με συμπτώματα που διαχωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: επίμονη αναβίωση του τραυματικού γεγονότος, επίμονη αποφυγή ερεθισμάτων που συνδέονται με το τραυματικό γεγονός ή γενική απόσυρση και ψυχολογική υπερεγρήγορση (μόνιμη αίσθηση απειλής)
– Αντιδραστική σεξουαλικοποιημένη συμπεριφορά : ~30%
– Διάσπαση προσοχής : 23%
– Άγχος και κατάθλιψη : >33%
– Χαμηλή αυτοεκτίμηση : 35%
– Γενικευμένα προβλήματα συμπεριφοράς : 30%
Μακροπρόθεσμες συνέπειες της Σ.Κ.
Οι περισσότεροι ειδικοί θεωρούν πως η Σ.Κ. μικρών παιδιών έχει ψυχολογικές, συναισθηματικές και κοινωνικές συνέπειες, προκαλώντας διάφορες και ποικίλης έκτασης δυσλειτουργίες.
Κοινωνικο-οικονομική κατάσταση
Η άμεση σχέση μεταξύ Π.Σ.Κ., χαμηλής ακαδημαϊκής επίδοσης, δυσκολιών συμπεριφοράς, χαμηλής αυτοεκτίμησης και παθητικότητας είναι το δυσμενέστερο πιθανό μελλοντικό σενάριο της κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης των θυμάτων μιας Π.Σ.Κ. Η σχέση αυτή είναι τετραπλάσια σε γυναίκες που έπεσαν θύματα μιας βίαιης μορφής Σ.Κ. που περιελάμβανε και διείσδυση.
Σεξουαλικότητα και σεξουαλική προσαρμογή
Η Π.Σ.Κ. συνδέεται άμεσα με προβλήματα σεξουαλικής προσαρμογής στην ενήλικη ζωή, όπως μειωμένη ικανοποίηση, μικρή ηλικία έναρξης ερωτικής ζωής και πρώτης εγκυμοσύνης, συχνή αλλαγή ερωτικών συντρόφων, αυξημένο άγχος για τη σεξουαλική επαφή μέχρι σημείου αποφυγής των ερωτικών σχέσεων κ.ά.
Διαπροσωπικές σχέσεις και εγγύτητα
Τα θύματα Π.Σ.Κ. παρουσιάζουν μια γενική ανασφάλεια αργότερα στη ζωή τους και οι στενές διαπροσωπικές τους σχέσεις χαρακτηρίζονται από αστάθεια και έλλειψη ικανοποίησης.
Αυτοεκτίμηση
Υπάρχει σαφής σχέση ανάμεσα στην Π.Σ.Κ. και στην εξέλιξη χαμηλής αυτοεκτίμησης, ιδιαίτερα σε άτομα που υπέστησαν ως παιδιά πιο βίαιες μορφές Σ.Κ.
Μελλοντικές ψυχικές διαταραχές
Διαταραχές μετατραυματικού στρες, κατάθλιψη, άγχος, διαταραχές διατροφής (ψυχογενής ανορεξία, βουλιμία κ.ά.), απόπειρες αυτοκτονίας και χρήση διαφόρων ουσιών (οινόπνευμα κ.τ.λ.), αποτελούν προβλήματα που εμφανίζονται με 3-4πλάσια συχνότητα σε άτομα που ως παιδιά έπεσαν θύματα Σ.Κ.
Προληπτικές παρεμβάσεις – η συμβολή του προσωπικού
Αν και έχει αναγνωρισθεί παγκοσμίως η σημασία της πρόληψης και του εντοπισμού παιδιών που υπέστησαν Σ.Κ. ή που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, εντούτοις δεν υπάρχουν προγράμματα πρόληψης και επιμόρφωσης του προσωπικού ούτε στους βρεφονηπιακούς σταθμούς ούτε και στα σχολεία.
Η επιμόρφωση του προσωπικού σε θέματα Π.Σ.Κ. (αναγνώριση ενδείξεων, τρόποι προσέγγισης και χειρισμού του παιδιού, παράγοντες κινδύνου κ.τ.λ.), καθώς και η ύπαρξη και γνώση προκαθορισμένων μεθόδων που προάγουν την ασφάλεια του παιδιού, έχουν μεγάλη προληπτική αξία και ενδυναμώνουν την αυτοπεποίθηση και την αποτελεσματικότητα του προσωπικού.
Για να μπορέσει το προσωπικό να αποτελέσει σημείο αναφοράς και πρόσβασης, για να περάσει μηνύματα και για να διδάξει τρόπους αυτοπροστασίας και πρόληψης, θα πρέπει συνειδητά να επιδιώκει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των παιδιών.
Το προσωπικό οφείλει να εκπαιδεύσει τα παιδιά ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν και να αρνούνται κάθε αθέμιτη προσέγγιση ή συμπεριφορά, να διακρίνουν το «αθώο» από το «πονηρό» άγγιγμα και τα «καλά» από τα «κακά» μυστικά. Να επισημανθεί το δικαίωμά τους για «καλά» μυστικά και η αποκάλυψη σε άτομα της εμπιστοσύνης τους κάθε «κακού» μυστικού ή αγγίγματος από οποιοδήποτε άτομο (συγγενή, δάσκαλο, βρεφονηπιοκόμο κ.τ.λ.).
Επειδή πολλές περιπτώσεις Σ.Κ. αφορούν παιδιά προσχολικής ηλικίας, τα μέτρα πρόληψης θα πρέπει να ξεκινούν νωρίς. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής προτείνει τα εξής:
18 μηνών Εκμάθηση των κατάλληλων ονομασιών διαφόρων μερών του σώματος.
3-5 χρονών Εκμάθηση της ιδιαιτερότητας ορισμένων σημείων του σώματος, ειλικρινείς απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με τη σεξουαλικότητα και αποφυγή/άρνηση προσεγγίσεων από ενήλικες ή μεγαλύτερα παιδιά
5-8 χρονών Εκμάθηση αυτοπροστασίας εκτός σπιτιού, διάκριση «αθώου» και «πονηρού» αγγίγματος και αποκάλυψη εμπειριών που το τρομάζουν.
8-12 χρονών Περαιτέρω τονισμός της προσωπικής ασφάλειας. Συζήτηση των κανόνων σεξουαλικής συμπεριφοράς που αποδέχεται η οικογένεια.
Η καλή επαφή του προσωπικού με τους γονείς και η επιμόρφωση των τελευταίων γύρω από θέματα που αφορούν στη φυσιολογική εξέλιξη των παιδιών, στη σεξουαλικότητά τους, στην αποκλίνουσα συμπεριφορά, που ενδέχεται να υποδηλοί απόπειρα ή ύπαρξη Σ.Κ., και στη στάση που θα πρέπει να υιοθετηθεί στην περίπτωση αυτή, έχουν μεγάλη προληπτική αξία.
Όλες οι προσπάθειες πρόληψης πρέπει να απευθύνονται τόσο προς το ίδιο το παιδί και τους οποιουσδήποτε φροντιστές του όσο και προς το περιβάλλον του. Παρόλ’ αυτά, δεν επαρκούν, εάν ταυτόχρονα δεν γίνεται και μια αξιολόγηση των ευρύτερων κοινωνικών παραγόντων που πυροδοτούν και συντηρούν τέτοια φαινόμενα, όπως η κακοποίηση παιδιών.
Πηγή:i-psyxologos.gr
