Το συγκινητικό αντίο του Παύλου Μάρκελλου στον αδερφικό του φίλο, Χρήστο Τσαούση

Ο γνωστός Κορίνθιος δικηγόρος Παύλος Μάρκελλος έστειλε το δικό του αντίο για τον χαμό του αδερφικού φίλου Χρήστου Τσαούση.

Αντίο Φίλε

Αν τη μετρήσουμε τη ζωή μας ανάδρομα, οι «όροι» της οι σπουδαιότεροι, τα σημάδια της δηλαδή τα καθοριστικά, θα ‘ναι, κατά το σολωμικό δίκαιο, οι έρωτες και οι θάνατοι, όσο οι θάνατοι επιχειρούν να μας προετοιμάσουν (χωρίς ωστόσο να το κατορθώνουν ποτέ) και για τον δικό μας. Οτι την ώρα της εξόδιας ακολουθίας, και ίσως για λίγο χρόνο έπειτα, μας περιλαβαίνει μια κάποια φιλοσοφική διάθεση, που δεν γίνεται παρά να απολήξει στα ευλογημένα στερεότυπα («μια ανάσα είμαστε», αυτό το ελαφρότερο, γιατί υπάρχουν και ωμότερα), το ξέρουμε όλοι, με την πικρή γνώση της πείρας. Ότι αυτή η γνώση δεν αντέχει για πολύ, επειδή ίσως είναι το ανθρώπινο ή το ανθρωπιστικότερο, και αυτό το ξέρουμε. Κάθε φορά, η αίσθηση του άφευκτου τέλους ξυπνάει μέσα μας πρώτα τη μοιρολατρία και αμέσως έπειτα την αίσθηση πως όχι, εμείς είμαστε αθάνατοι και αν όχι αθάνατοι, πάντως μας μέλλεται μακρός ο βίος και ευχάριστος.

Ευτυχώς που στην πεσιμιστική αυτή διάθεση παρεμβάλλονται, μεταβάλλοντας την άσχημη αυτή διάθεση, είτε τα στενά μέλη της οικογενείας μας, είτε ευχάριστα γεγονότα, είτε και κυρίως οι καλοί φίλοι, οι πραγματικοί φίλοι. Είναι γνωστή η φράση «τους συγγενείς τους βρίσκεις, τους φίλους τους επιλέγεις».

Πόσες φορές δεν έχουμε πει: «Οι πραγματικοί φίλοι μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού». Η φιλία είναι ένας ιερός χώρος στη ζωή ενός ανθρώπου και όταν ο θάνατος συμβεί σε αυτήν την περιοχή της ζωή μας τότε η απώλεια που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι δύσκολο να κατανοηθεί και να γίνει αποδεκτή.  

Η οικειότητα που νοιώθουμε για έναν φίλο ορισμένες φορές μπορεί να είναι μεγαλύτερη και από αυτή που νοιώθουμε για μέλη της οικογένειας μας. Σε άλλες περιπτώσεις μια φιλική σχέση μπορεί να εμπεριέχει και στοιχεία από άλλες σχέσεις όπως για παράδειγμα αυτή του  γονέα, αν η σχέση με τους γονείς μας ήταν δυσλειτουργική, αυτή του μέντορα, αν υπήρχε διαφορά ηλικίας. Επίσης κάποιες φιλικές σχέσεις έχουν ένα άρωμα πλατωνικού έρωτα ο οποίος δεν ολοκληρώνεται ποτέ.

Όταν ένας τόσο κοντινός άνθρωπος σε εμάς, πεθάνει είναι φυσικό να βιώνουμε όλα τα συναισθήματα που εμπεριέχονται και στις υπόλοιπες σημαντικές απώλειες της ζωής.

Με τον Χρήστο Τσαούση γνωριστήκαμε το έτος 1970, φοιτητής εγώ τότε και ο ίδιος νέος επαγγελματίας – πτηνοτρόφος, όταν μετέφερε την πτηνοτροφική του μονάδα από το Βραχάτι σε γειτονικό ακίνητο. Από τότε μας συνέδεε μία αδιατάρακτη, στενή φιλική σχέση, με αμοιβαία εκτίμηση, σεβασμό και εμπιστοσύνη.

Η φιλική μας σχέση είχε και άριστη επαγγελματική συνεργασία κατά την άσκηση του επαγγέλματός μου ως δικηγόρου, με ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα, χωρίς να διακοπεί ποτέ.

Ευφυής, με ιδιαίτερη οξύνοια, δημιουργικός, με αστείρευτη υπομονή, αισιόδοξος, χωρίς υπερβολές, λάτρης του ωραίου, τύπος μποέμ, ευχάριστος στη συντροφιά, με ωραίες ατάκες και ευφυολογήματα, με επαγγελματική «διαστροφή» για την επίτευξη του τέλειου, ιδιαίτερες ικανότητες, που τον κατέστησαν ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑ με πανελλήνια ακτινοβολία.

Η παρουσία του στην Κορινθιακή Κοινωνία και όχι μόνο, η κοινωνική του προσφορά, η αγάπη του προς τους συνεργάτες του και φίλους του είναι παροιμιώδης. Δεν θα επεκταθώ, γιατί και ο ίδιος δεν θα το ήθελε.

Σε ευχαριστούμε φίλε για όσα μας πρόσφερες. Σε ευχαριστούμε που ομόρφυνες τη ζωή μας.

Με τη ζωντάνια σου, τη ζεστασιά της ψυχής σου, την ακεραιότητα του χαρακτήρα σου, την αγάπη προς τους συνανθρώπους σου.

Πορευτήκαμε μαζί για 50 και πλέον ολόκληρα χρόνια. Στα εύκολα και στα δύσκολα. Στις χαρές και στις λύπες. Σε μεγάλους αγώνες και σε ανηφορικά μονοπάτια.

Ήσουν πάντα εκεί. Σεμνά, διακριτικά, αλλά με πίστη και αφοσίωση.

Θα μου λείψεις πολύ φίλε. Σε όλους μας θα λείψεις. Για την αγάπη σου, για το γέλιο σου, για τις κουβέντες μας, για το πάθος σου στους αγώνες μας. Θα μας λείψει το γνήσιο που αντιπροσώπευες.

Φίλε σε χαιρετώ με αισθήματα σεβασμού και θαυμασμού. Για τη δύναμη της ψυχής σου να αντιμετωπίσεις με υπερηφάνεια και καρτερικότητα όλες τις αντιξοότητες. Που στάθηκες όρθιος, ακόμα και απέναντι στο ψέμα και την συκοφαντία. Που δεν λύγισες απέναντι στις παραλείψεις, αμφισημίες, αρνήσεις και καθυστερήσεις των διοικητικών υπηρεσιών. Που πάλεψες παλληκαρίσια και δικαιώθηκες. Γιατί ήσουν αληθινός, ειλικρινής, έντιμος και πάντα σοβαρός.

Είμαστε όλοι πολύ υπερήφανοι για σένα. Για την διαδρομή σου, για τη στάση ζωής σου, για την ποιότητα της προσωπικότητάς σου.

Εμένα, προσωπικά, θα μου λείψεις φίλε. Θα μου λείψουν οι ωραίες συζητήσεις μας, οι συναντήσεις μας και στο ΝΑΟ της Δικαιοσύνης, όπως έλεγες, στο Δικαστικός Μέγαρο, να έχεις πάντα μια καλή κουβέντα για τους συναδέλφους μου, που επίσης σε εκτιμούσαν και τους ήσουν ιδιαίτερα αγαπητός.

Εύχομαι από τα βάθη της ψυχής μου, καλό ταξίδι. Να είναι ελαφρύ το χώμα της πατρώας γης που σε σκεπάζει.

(Παύλος Μάρκελλος)