Παναγιώτης Νικολόπουλος: Το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας στην πόλη μας και η αναπτυξιακή του διάσταση. Προτάσεις

Είναι αναμφισβήτητο ότι ένα εκ των κορυφαίων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι τοπικές κοινωνίες και καλούνται κάθε φορά να «επιλύσουν» οι εκάστοτε εκλεγόμενες αυτοδιοικητικές αρχές είναι το λεγόμενο «κυκλοφοριακό» (ορθά: κυκλοφορικό) πρόβλημα, δηλαδή το ζήτημα της ελεύθερης, ανεμπόδιστης, ακώλυτης και ευχερούς πρόσβασης και κυκλοφορίας των πολιτών στα όρια της πόλης τους, ιδίως στο συνεκτικό τμήμα εκάστου πολεοδομικού συγκροτήματος, στο «κέντρο» αλλά και ευρύτερα σε ολόκληρο το ανάπτυγμα αυτού. Ας μου επιτραπεί να αναπτύξω ορισμένες σκέψεις από μία, θα έλεγα, «άγνωστη» στον πολίτη διάσταση εκείνη της συνταγματικής κατοχύρωσης του ανωτέρω δικαιώματος.

Ας δούμε τι προβλέπει το Σύνταγμα. Η παρ. 3 του άρθρ. 5 Σ. ορίζει ότι: «H προσωπική ελευθερία είναι απαραβίαστη. Kανένας δεν καταδιώκεται […] ούτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο περιορίζεται, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος». Αλλά, το Σύνταγμα δεν περιορίζεται σε αυτή τη γενική προστασία της ελευθερίας κίνησης και εγκατάστασης, η οποία περιλαμβάνεται στην προσωπική ελευθερία. Διευρύνει την προστασία της ελευθερίας αυτής στην παρ. 4 του ίδιου άρθρου, σύμφωνα με την οποία «απαγορεύονται ατομικά διοικητικά μέτρα που περιορίζουν σε οποιονδήποτε Έλληνα την ελεύθερη κίνηση ή εγκατάσταση στη Χώρα, καθώς και την ελεύθερη έξοδο και είσοδο σ’ αυτήν». Προκύπτει λοιπόν ο θεμελιώδης χαρακτήρας και η ευρύτατη προστασία της ελευθερίας κίνησης των πολιτών εντός της ελληνικής επικράτειας. Εκ της επισκοπήσεως των ανωτέρω συνταγματικών διατάξεων και εξ αντιδιαστολής προκύπτει ακόμη ότι, κατά μείζονα λόγο η  Διοίκηση οφείλει να μην δημιουργεί με δικές της παραλείψεις καθεστώς παρακώλυσης και παρεμπόδισης  του θεμελιώδους αυτού δικαιώματος της ελεύθερης κυκλοφορίας και κινήσεως των πολιτών.

Η ανωτέρω αναφορά μου, σε συνταγματικές διατάξεις, επιδιώκει να καταδείξει την ύψιστη σημασία του δικαιώματος αυτού, αφού ως είναι ή θα πρέπει να είναι γνωστό σε κάθε πολίτη αυτής της δημοκρατικής χώρας ότι σε κάθε γραμμή του ισχύοντος Συντάγματος είναι αποτυπωμένο το αίμα που χύθηκε από τις προηγηθείσες γενεές για την καθίδρυση του αλλά και για την υπεράσπιση του… Ωστόσο φαίνεται ότι η πλειοψηφία των διοικήσεων των Δήμων μας αλλά και η πανταχού παρούσα κεντρική διοίκηση, με λαμπρές πάντως εξαιρέσεις, αγαπά να παραγνωρίζει και να καταφρονεί την κολοσσιαία σημασία αυτού του δικαιώματος και να μην δίνει προτεραιότητα στην προστασία του. Αποτέλεσμα είναι να έχει καταστεί πλέον αδύνατη η κυκλοφορία στις πόλεις και παραπέρα, να έχει δυσχερανθεί η επικοινωνία, οι συναλλαγές και ευρύτερα να παρεμποδίζεται η οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα στα πλαίσια μιας πόλης, Και αν τούτες οι διαπιστώσεις, φαντάζουν ίσως υπερβολικές σε κάποιους, αναφορικά με την κίνηση των εύρωστων και υγιών εξ ημών που έχουν την ρώμη  να κάνουν περίτεχνους ελιγμούς, ανάμεσα σε σταθμευμένα σε πεζοδρόμια, πεζόδρομους ή ποδηλατόδρομους αυτοκίνητα, σε άναρχα εναποτεθέντα απορρίμματα ή άλλα αντικείμενα, ας σκεφθούμε ότι αυτούς τους «ελιγμούς» για να φτάσουν στον προορισμό τους (που μπορεί να είναι ιατρείο, φαρμακείο κλπ.) δεν μπορούν να κάνουν πολλές κατηγορίες συμπολιτών μας όπως οι ηλικιωμένοι, οι έχοντες αναπηρία, οι τραυματισμένοι και  έχοντες κινητικές δυσκολίες, τα μικρά παιδιά, οι μητέρες με καρότσια, νοσούντες.

 Έχουμε την ατυχία να διαβιούμε και εμείς σε μία πόλη που, σήμερα δεν σέβεται και δεν υπερασπίζεται το ανωτέρω στοιχειώδες αλλά θεμελιώδες και συνταγματικώς κατοχυρωμένο δικαίωμα των πολιτών- δημοτών στην ελεύθερη κίνηση και κυκλοφορία. Σε μία πόλη που α) τα πεζοδρόμια έχουν καταστεί ιδιωτικά parking, β) οι ειδικοί διάδρομοι για την κυκλοφορία των ΑΜΕΑ συνδημοτών μας, χρησιμοποιούνται επίσης ως χώροι στάθμευσης οχημάτων και έχουν de facto καταργηθεί, γ) στους περιλάλητους πεζόδρομους κυκλοφορούν ελεύθερα όλα τα οχήματα και μάλιστα με μεγάλη ταχύτητα, δ) οι ποδηλατόδρομοι χρησιμοποιούνται για στάθμευση αυτοκινήτων ή για διευκόλυνση της κίνησης μοτοσυκλετών και ο τολμών και αποπειρώμενος να κινηθεί επ’ αυτών ποδηλάτης το κάνει με κίνδυνο της ζωής του, ε) οι λωρίδες κυκλοφορίας των οχημάτων επί των κεντρικών οδών έχουν καταργηθεί, ακόμη και μπροστά από τους σηματοδότες, στ) οι διαβάσεις πεζών είναι ανύπαρκτες. Ο κατάλογος είναι ανεξάντλητος. Συνοπτικά και περιγραφικά, για να αποδώσουμε την κατάσταση της κίνησης πεζών και τροχοφόρων θα λέγαμε ότι ουδεμία διάταξη του ΚΟΚ, ρυθμίζουσα την κυκλοφορία επί των οδών κλπ. τηρείται στην πόλη με την ευθύνη των ολίγων παρανομούντων και κυρίως με την υπαιτιότητα της δημοτικής αρχής.

Οι συνέπειες δραματικές: η αποστέρηση μεγάλου αριθμού πολιτών από το δικαίωμα ανεμπόδιστης κυκλοφορίας και  συμμετοχής στην επαγγελματική οικονομική και κοινωνική ζωή και δραστηριότητα, η δυσχέρανση της συμμετοχής όλων των υπολοίπων σε αυτές, η διατάραξη της ψυχικής υγείας και ισορροπίας τους, εκνευρισμός και προστριβές και η εντεύθεν δημιουργία ενός κλίματος αποτρεπτικού για την είσοδο και παραμονή στην πόλη των επισκεπτών, αγοραστών των προϊόντων της αγοράς μας, αλλά και των ψυχαγωγικών τοιούτων με όλες τις συνακόλουθες συνέπειες για την ανάπτυξη της.

Αυτή την πόλη θέλουμε; Αυτό το μέλλον επιφυλάσσουμε στην «μητέρα πόλεων» Κόρινθο;  Πριν πάμε στα «μεγαλειώδη» και τρανά έργα που θα «γράψουν ιστορία», ας σκύψουμε στα «μικρά» έργα, μικρά βεβαίως κατά την κρίση των διοικούντων αυτή την πόλη, διότι για τον πολίτη – δημότη η βελτίωση της ποιότητας της ζωής του και η καθημερινότητα του, μέρος της οποίας είναι η ελεύθερη κυκλοφορία και δράση του δεν είναι ήσσονος σημασίας αλλά αποτελεί το θεμέλιο το οποίο, εάν είναι στέρεο και ασφαλές, επιτρέπει και δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον ώστε να οικοδομηθεί και να ξεδιπλωθεί κάθε άλλη δραστηριότητα, επαγγελματική, εκπαιδευτική, παραγωγική, αναπτυξιακή, ψυχαγωγική, κοινωνική, οικονομική, αθλητική. Προϋπόθεση γι’  αυτό είναι βέβαια να καλλιεργηθεί ανθρωποκεντρική κουλτούρα στις κοινωνίες αλλά η ηγέτιδα δύναμη σε αυτό δεν μπορεί να είναι άλλος από την Διοίκηση του Δήμου μας (και όλων των Δήμων). Ένας Δήμος που καταργεί, δια των παραλείψεων του, τα θεμελιώδη δικαιώματα των δημοτών του και ιδίως εκείνα των εχόντων ειδικές ανάγκες και προβλήματα, δεν μπορεί να διεκδικεί αυτόν τον ρόλο. Καθαροί δρόμοι, χωρίς εμπόδια, χωρίς στάθμευση σε γωνίες, στα φανάρια, πεζοδρόμια χωρίς αυτοκίνητα, φορτηγά και μοτοσυκλέτες, ποδηλατόδρομοι για τον ποδηλάτη και όχι για τις μοτοσυκλέτες, ελεύθεροι διάδρομοι ΑΜΕΑ, πλατείες για τους δημότες ως χώροι δημιουργικών δραστηριοτήτων, άφθονοι και προσβάσιμοι για όλους κοινόχρηστοι χώροι είναι αυτά που απαιτούν οι σύγχρονες εξελισσόμενες πόλεις που κοιτάνε στο μέλλον. Ταυτόχρονα βέβαια και αναγκαία, ιδιαίτεροι χώροι στάθμευσης για τις μοτοσυκλέτες (εντελώς ανύπαρκτοι σήμερα), σε όλο το εύρος του Δήμου και ιδία του εμπορικού κέντρου, ώστε να ενθαρρύνεται η ανακουφιστική για την κίνηση στην πόλη χρήση του μέσου αυτού (μοτοσυκλέτας) και, βεβαίως χώροι στάθμευσης για τα λυτρωτικά για την ομαλή κυκλοφορία, ποδήλατα. Ακόμη εξασφάλιση οριοθετημένων χώρων προσωρινής στάθμευσης σε όλο το πλάτος του εμπορικού κέντρου, για την εξυπηρέτηση των καταστημάτων και των πελατών τους (δεν είναι εφικτή η κίνηση όλων με ποδήλατο ή πεζή), όπως γίνεται σε όλες τις σύγχρονες πόλεις. Οι ευρωπαϊκές πόλεις, διευρύνουν (σε πλάτος κανονικής οδού) τα πεζοδρόμια και τα κάνουν προσβάσιμα για τους δημότες, το ίδιο σε ό, τι αφορά τους ποδηλατόδρομους, απλώνοντας το δίκτυο τους, ώστε να είναι άνετη, ευχάριστη και επιθυμητή η κίνηση σε αυτά, και απολύτως ασφαλή για την κίνηση των δημοτών προσκαλούν δε έτσι και προτρέπουν τον δημότη να κινηθεί, κατά το δυνατόν, με τα πόδια ή με το ποδήλατο του, έτσι λοιπόν στρέφουν το βλέμμα τους στον άνθρωπο και σε ένα καλύτερο, ποιοτικότερο τρόπο ζωής, κοιτώντας το παρόν και το μέλλον της κίνησης στην πόλη κάνοντας την ελεύθερη και ασφαλή, υπερασπιζόμενοι την ανθρώπινη αξία και την ελευθερία της κυκλοφορίας, η οποία κατοχυρώνεται, ως γνωστόν, και στα δικά τους Συντάγματα. Εμείς; 

Παναγιώτης Αθ. Νικολόπουλος

Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο

π. Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Κορίνθου

Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Κορινθίων με την ¨Πνοή Δημιουργίας¨- Υποψήφιος Δήμαρχος Νίκος Σταυρέλης