Πύλος: Μοναδικά ευρήματα στον τάφο του Mυκηναίου Γρύπα Πολεμιστή (εικόνες)

Μέσα στον τάφο του Μυκηναίου πολεμιστή, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 2015, βρέθηκε πλήθος αντικειμένων που παρέπεμπαν στον μινωικό πολιτισμό. Αυτή η σπουδαία ανακάλυψη μας βοηθά να κατανοήσουμε τη σχέση μεταξύ των δύο πολιτισμών.

Ένα εκτενές αφιέρωμα στον τάφο του Πολεμιστή Γρύπα, που ανακαλύφθηκε το 2015 στην Πύλο, από τη σκαπάνη των Τζακ Λ. Ντέιβις και Σάρον Ρ. Στόκερ του πανεπιστημίου του Σινσινάτι, κάνει το τρέχον τεύχος του έγκυρου αμερικανικού περιοδικού Archaeology. Υπενθυμίζεται ότι οι ανασκαφές τελούνται υπό την άμεση εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας.

Μεταξύ αυτών που αναφέρονται, ξεχωρίζουν τα νεότερα στοιχεία για τα αντικείμενα του ασύλητου τάφου, που πραγματικά εντυπωσιάζουν.

«Ένας μόνο τάφος και το εξαιρετικό του περιεχόμενο αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι αρχαιολόγοι βλέπουν δύο μεγάλους αρχαίους ελληνικούς πολιτισμούς», σημειώνεται, μεταξύ άλλων, στο άρθρο που συμπεριλαμβάνει δηλώσεις των ανασκαφέων, καθώς και άλλων αρχαιολόγων.

Οι μελετητές εδώ και καιρό συζητούν τη φύση της σχέσης μεταξύ Μυκηναίων και Μινωιτών. Μια συζήτηση που επικεντρώνεται στο κατά πόσο η μυκηναϊκή κουλτούρα -και αυτό που θεωρείται αρχαίος ελληνικός πολιτισμός- η οποία χρονολογείται μισή χιλιετία αργότερα της μινωικής, εισήχθη από την Κρήτη ή ήταν εγχώριο φαινόμενο. Ωστόσο, η εξαιρετική ανακάλυψη του ασύλητου λακκοειδούς τάφου του Γρύπα Πολεμιστή (όπως έχει καθιερωθεί να ονομάζεται λόγω των απεικονίσεων γρύπα σε κομμάτια ελεφαντοστού που τον συνόδευαν, μαζί με συνολικά περίπου 2.000 αντικείμενα), πολύ κοντά στο μυκηναϊκό ανάκτορο του Νέστορα, στον ‘Ανω Εγκλιανό, στη Χώρα του Δήμου Πύλου-Νέστορος, υποδεικνύει ότι η έννοια των ανταγωνιστικών πολιτισμών μπορεί να κρύβει – αντίθετα – μια βαθιά διασύνδεση.

«Οι αρχαιολόγοι έχουν έναν τρόπο να ‘κόβουν’ τον κόσμο σε καλά οριοθετημένες πολιτιστικές οντότητες. Φαίνεται όμως ότι κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού δημιουργήθηκαν νέες ταυτότητες», λέει στο αμερικανικό περιοδικό ο αρχαιολόγος Δημήτρης Νακάσης, καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Μπάουλντερ. «Υπήρχαν σαφείς γραμμές μεταξύ Μινωιτών και Μυκηναίων, αλλά οι πρόσφατες μελέτες επισημαίνουν πλέον ότι αυτές είναι δικές μας κατηγοριοποιήσεις και όχι δικές τους», συμπληρώνει.

Το εντυπωσιακό περιεχόμενο του τάφου στην Πύλο ίσως είναι το κλειδί για την κατανόηση μιας πολύ πιο περίπλοκης ανάπτυξης. Οι μελετητές αρχίζουν πλέον να πιστεύουν ότι η μετάβαση από τον μινωικό στον μυκηναϊκό κόσμο μπορεί να μην ήταν απότομη, μέσω δηλαδή αποικισμού ή κατάκτησης, αλλά μια πολύ πιο περίπλοκη διαδικασία πολιτισμικής ανάμιξης και επικοινωνίας, που ήρθε στο τέλος της όταν η ηπειρωτική μυκηναϊκή κουλτούρα επικράτησε στην Κρήτη γύρω στο 1400 π. Χ., λέει ο Γιαν Ντρίσεν (Jan Driessen), ειδικός στον μινωικό πολιτισμό από το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λέουβεν. «Με τίποτα δεν μπορείς να υπερεκτιμήσεις τη σημασία του τάφου», αναφέρει στο περιοδικό Archaeology.

Ποιος ήταν ο «άρχοντας των χρυσών δαχτυλιδιών» που έζησε το 1.500 π.Χ.;

Ο ασύλητος, πλούσια κτερισμένος, λακκοειδής τάφος, που ανακαλύφθηκε το καλοκαίρι του 2015 από διεθνή ομάδα αρχαιολόγων, κοντά στο ανάκτορο του Νέστορος, στον Άνω Εγκλιανό, στη Χώρα του Δήμου Πύλου-Νέστορος, αποκάλυψε και τον κάτοικό του.

.

Τα ευρήματα έφερε στο φως η σκαπάνη του Jack L. Davis και της Sharon R. Stocker, από το Πανεπιστήμιο του Cincinnati και ο τάφος ο οποίος ανήκε σε πολεμιστή, χρονολογείται περίπου το 1500 π. Χ. (Υστεροελλαδική ΙΙ περίοδος) και αποτελεί την πιο εντυπωσιακή περίπτωση επίδειξης προϊστορικού πλούτου σε ταφικά μνημεία της Ηπειρωτικής Ελλάδας, που έχει έρθει στο φως τα τελευταία εξήντα πέντε χρόνια.

Δίπλα στον πολεμιστή είχαν εναποτεθεί: χάλκινο σπαθί με επιχρυσωμένη ελεφαντοστέινη λαβή, χρυσά σφραγιστικά δακτυλίδια  και κύπελλα, σπάνια χρυσή αλυσίδα, ασημένια κύπελλα -ορισμένα με χρυσά χείλη – , χάλκινα αγγεία και κύπελλα, χάλκινος αμφορέας, χάλκινες πρόχοι, καθώς και χάλκινες λεκανίδες, περισσότεροι από πενήντα  σφραγιδόλιθοι , τεμάχια ελεφαντοστού με εγχάρακτες παραστάσεις και περισσότερες από χίλιες (1000) ψήφους από πολύτιμους λίθους. Πολλά από αυτά τα αντικείμενα είναι έργα μινωικής τεχνοτροπίας. Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το γεγονός ότι δεν βρέθηκε μυκηναϊκή ή μινωική κεραμική στον τάφο.

Στα πόδια του νεκρού, βρέθηκε ελεφαντοστέινο πλακίδιο με απεικόνιση φτερωτού γρύπα και δίπλα του, χάλκινος καθρέπτης με ελεφαντοστέινη λαβή. Ο νεκρός πολεμιστής θεωρείται ότι ήταν εξέχουσα προσωπικότητα της εποχής του, δηλαδή της πρώιμης μυκηναϊκής περιόδου, περίοδο που οι λακκοειδείς τάφοι των Μυκηνών χρησιμοποιούνταν για τον ενταφιασμό της μυκηναϊκής αριστοκρατίας.

Ο πολεμιστής αυτός θα κατοικούσε στην Ακρόπολη του Εγκλιανού, όταν κτίσθηκαν τα πρώτα οικοδομήματα με λαξευμένη τοιχοποιία, σύμφωνα με τα μινωικά πρότυπα και οι τοίχοι τους διακοσμήθηκαν με νωπογραφίες επηρεασμένες από τη μινωική τεχνοτροπία. Η εναπόθεση τόσων πολλών κοσμημάτων σε ανδρική ταφή αμφισβητεί τη μέχρι τώρα ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι τα κοσμήματα συνόδευαν κυρίως γυναικείες ταφές.

Πριν από λίγες ημέρες, μια νέα ανακοίνωση, μας αποκαλύπτει την ταυτότητά του. Ένας νέος άνδρας, με μακριά μαύρα μαλλιά, ήταν πιθανόν ο «Γρύπας Πολεμιστής». Το πρόσωπό του, που ανασυστάθηκε από τα οστά του κρανίου του, όπως και τα νέα ερευνητικά δεδομένα, παρουσιάστηκαν στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, από τους αρχαιολόγους Τζακ Ντέιβις και Σάρον Στόκερ. Οι ανασκαφείς τον αποκαλούν ο Άρχοντας των χρυσών δαχτυλιδιών.

.

Τα δαχτυλίδια απεικονίζουν τελετές που σχετίζονται με μία θεά και με την εμφάνισή της, ενώ συχνές είναι και οι σκηνές με τα ταυροκαθάψια. Ειδικά το μεγαλύτερο χρυσό δαχτυλίδι έχει χαραχτεί με τέτοια λεπτομέρεια που δεν υπάρχει πουθενά παράλληλό του μεταξύ των χρυσών σφραγιστικών δαχτυλιδιών που γνωρίζουμε ως σήμερα. Οι σκηνές των γυναικών σε αυτό το δαχτυλίδι επαναλαμβάνονται και σε άλλες γνωστές σφραγίδες της Κρήτης, όμως το δαχτυλίδι της Πύλου συνενώνει μικρότερες γνωστές παραστάσεις σε μια μεγαλύτερη και πιο σύνθετη τελετουργική σκηνή.

Ο πολεμιστής πήρε το όνομά του –γρύπας πολεμιστής- εξαιτίας της απεικόνιση ενός γρύπα σε δυο από τα ευρήματα (κομμάτια ελεφαντοστού, με το ένα να απεικονίζει γρύπα με μεγάλα φτερά και το άλλο λέοντα που επιτίθεται σε γρύπα.«Ο γρύπας αντανακλά ένα πολύ γνωστό σύστημα εξουσίας, που πλαισιώνει το θρόνο της Πύλου, όπως και του Μίνωα της Κνωσού» λέει η κ. Στόκερ.

Πέρα από την τέχνη και τον πλούτο τους, η ανακάλυψη τόσων διαφορετικών τύπων αντικειμένων μέσα σε έναν τάφο είναι υψίστης σημασίας, τόσο για τη μελέτη των ταφικών εθίμων στην Πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή όσο και για τη σχέση του φύλου με τα κτερίσματα και την ταφική γνώση, που δεν θα μπορούσε να αποκτηθεί μέσα από τη μελέτη περισσότερων τυπικών ομαδικών τάφων.

Με πληροφορίες από in.gr, και elculture.gr