«Ζαβαρακατρανέμια» – Γιάννης Μαρκόπουλος / Νίκος Ξυλούρης: Το κρυφό μήνυμα του τραγουδιού

Το κρυφό μήνυμα του τραγουδιού ακούστηκε στην ταινία “Επιχείρησις Απόλλων”, με την Έλενα Ναθαναήλ και το εμπνεύστηκε ο συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος…

Ο τελευταίος των μεγάλων Ελλήνων συνθετών, Γιάννης Μαρκόπουλος, έφυγε από τη ζωή αφήνοντας παρακαταθήκη ένα πολύ σπουδαίο έργο. Δεκάδες συνθέσεις του τραγουδήθηκαν από σημαντικούς καλλιτέχνες, όμως, είναι ένα τραγούδι που παραμένει διαχρονικό, όχι μόνο για το ύφος του ή για τη σπουδαία φωνή του Νίκου Ξυλούρη, αλλά και για τους στίχους του.

Ζαβαρακατρανέμια. Μια λέξη που όλοι πολλοί έχουμε ακούσει, αλλά δεν ξέρουμε την σημασία της. Η λέξη αυτή συμπεριλαμβάνεται στο τραγούδι που είναι γνωστό σε όλη την Ελλάδα και γράφτηκε στα χρόνια της Χούντας.

Το αντιδικτατορικό αυτό τραγούδι έχει γράψει στίχους και μουσική ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ενώ το τραγούδησε για πρώτη φορά ο Νίκος Ξυλούρης το 1968 στο δίσκο «Επιχείρησις Απόλλων».

Αυτό που θα πρέπει να αναφέρουμε είναι ότι ο κάθε σχεδόν τραγουδοποιός της εποχής εκείνης – στα χρόνια της Χούντας των Συνταγματαρχών – δεν μπορούσε ούτε να εκφράζεται ελεύθερα ούτε και να βάζει “επαναστατικά λόγια” μέσα σε ένα κομμάτι. Οπότε η μόνη λύση για να μεταφέρει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, το μήνυμα που ήθελε ήταν οι συνθηματικοί στίχοι.

Ζαβαρακατρανέμια: Η λέξη δεν σημαίνει απολύτως τίποτα μόνη της. Αποτελείται από τρία συνθετικά: Ζάβαρα, δηλαδή Λάβαρα, Κάτρα, δηλαδή Μαύρα (π.χ κατράμι) και τέλος Νέμια, δηλαδή Άνεμος ή Ανέμισαν. Οπότε έχουμε τον στίχο «Λάβαρα Μαύρα Ανέμισαν» παραφρασμένο και συμπτηγμένο σε μία μόνο λέξη.

Και είναι το μήνυμα του στιχουργού και συνθέτη για την κατάσταση που επικρατεί την εποχή εκείνη.

Ίλεος: Έλεος

Λάμα: Το μαχαίρι

Νάμα: Μάνα

Νέμια: Ανέμισαν

Ο ίδιος ο Γιάννης Μαρκόπουλος αναφέρει σε συνέντευξή του στην τότε ΕΤ1 μία άλλη εκδοχή:

Η λέξη »αλληλούια» δεν είναι η γνωστή εβραϊκή λέξη άλλα η ελληνική λέξη αλληλουχία.

Η λέξη »Ζάβαρα» προέρχεται από τη λέξη Ζευς που πολύ συχνά χρησιμοποιούν οι Κρητικοί.

Η λέξη νάμα σημαίνει βάπτισμα

Η λέξη Λάμα σημαίνει λάμα(μαχαιριού)…!!!!

Η λέξη νέμια σημαίνει ηρεμία

Η λέξη Ίλεος σημαίνει σπλαχνικός.

Σε συνέντευξή του στον Λευτέρη Παπαδόπουλο, ο ίδιος ανέφερε ότι χρησιμοποίησε τις λέξεις «ζάβαρα» αντί για λάβαρα, «κάτρα» αντί για μαύρα, «νέμια» αντί για ανέμισαν.

«Το αλληλούια δεν είναι εβραϊκή λέξη, είναι η αλληλουχία κι έφυγε το Χ. Αλληλουχία, τόσο απλό. Το Ίλεως είναι το ίλεως, Ζάβαρα είναι -όπως καμιά φορά λέμε στην Κρήτη ‘’Μα το Ζα’’, το Δία.  Είναι μία εικόνα, όχι ακριβώς του Δία, αλλά μία εικόνα μέσα από τη ζωή του. Το Ζήτα παίζει τεράστιο ρόλο και είναι μία λέξη πάρα πολύ και βαθιά και αρχαία που έχουν χρησιμοποιήσει πολλές φορές σε θέματα εμπόλεμης κατάστασης. Λάμα είναι η κόψη του μαχαιριού, το νάμα είναι βάπτισμα, νέμια η ησυχία, αλλά όλες αυτές οι λέξεις μαζί ήταν μία έντονη διαμαρτυρία. Και αυτό το θέμα είναι πάλι ποίηση, αλλά έχει μία έντονη διαμαρτυρία», εξήγησε.

Πηγή: alfavita.gr